علیرضا پیمان پاک در گفت‌وگو با آژانس خبری بازرگانی در پاسخ به این پرسش که وضعیت تجارت ما با کشورهای حوزه دریای خزر الان چگونه است، گفت: طی پنج ماهه اول سال ۱۴۰۱ توسعه صادرات به کشور آذربایجان ۸۴ درصد رشد داشته و صادرات به کشور روسیه در مقایسه با دوره قبل ۳۱ درصد افزایش داشته و میزان صادرات به ترکمنستان نیز با ۴۰درصد رشد همراه بوده است.
رییس سازمان توسعه تجارت با اشاره به تغییر سبد صادراتی کشور از کالاهای سنتی به کالاهای صنعتی تصریح کرد: در توسعه صادراتی که در این مدت صورت گرفته، اقلام سبد صادراتی کشور نیز تغییر یافته است. یعنی از صادرات سنتی که عموماً شامل محصولات کشاورزی و میوه و تره‌بار بوده، به سمت کالاهای صنعتی سوق پیدا کرده است. مشخصاً در مورد کشور روسیه که از پیشروترین کشورهای منطقه و کشوری صنعتی و فعال در حوزه تکنولوژی و فناوری است، بیش از ۶۰ درصد صادرات یک سال اخیر ما به این کشور به محصولات صنعتی نظیر کاتالیست، تجهیزات حوزه نفت و گاز، توربین و کمپرسور اختصاص پیدا کرده و در حوزه داروهای بیوتکنولوژی نیز قراردادی طی یکی دو ماه آینده برای صادرات داروهای ضدسرطان منعقد خواهیم کرد.
وی ادامه داد: در بخش صادرات لوازم خانگی، قطعات خودرو و مصالح ساختمانی نیز اقدامات خوبی صورت گرفته است و در کل صادرات کشور به نوعی از محصولات سنتی و آب‌بر به سمت محصولات صنعتی و فناوری‌های پیشرفته که از مزیت‌های رقابتی جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شوند تغییر جهت داده است.
پیمان پاک با بیان اینکه توسعه بازار و افزایش مبادلات نیازمند توسعه زیرساخت‌های تجاری و صادراتی است خاطرنشان کرد: در این راستا بر توسعه ناوگان حمل و نقل دریای خزر تمرکز کرده‌ایم و علاوه بر مذاکرات جدی با کشتیرانی جمهوری اسلامی، با چندین شرکت خصوصی کشتیرانی فعال در جنوب کشور گفتگو و آنها را به سرمایه‌گذاری و حضور در دریای خزر متمایل کرده‌ایم و در حال تجهیز دریای خزر به ناوگان حمل و نقل جدید هستیم.
وی توسعه ظرفیت‌های بندری با کمک سازمان بنادر را از دیگر برنامه‌های در دست اقدام برشمرد و افزود: لایروبی بندر آستارا که بیش از ۹ سال متوقف بوده مجدداً آغاز شده و ظرف یکی دو ماه آینده به اتمام خواهد رسید و همین باعث می‌شود ظرفیت بندری آستارا برای توسعه صادرات به آذربایجان، قزاقستان و روسیه فعال شود.
رییس سازمان توسعه تجارت با اشاره به برنامه‌های در دست اقدام برای توسعه زیرساخت‌های بندر کاسپین، گفت: تلاش دولت این است که بتواند راه‌آهن رشت – کاسپین را فعال کند و این مسیر کوتاه ریلی باعث می‌شود که کریدور شمال – جنوب فعال‌تر شود. تسهیلاتی که در بندر امیرآباد فراهم شده و ایجاد خطوط منظم دریایی به بنادر آکتائو، آستاراخان و سایر بنادر روسیه و همچنین بنادر دیگر کشورهای حاشیه خزر از جمله اقدامات و فعالیت‌هایی است که در دولت سیزدهم انجام شده است.
پیمان پاک تصریح کرد: تمرکز معاون اول رییس جمهور بر کریدور شمال – جنوب و برگزاری جلسات متعدد برای رفع نواقص این کریدور از دیگر اقدامات دولت است که البته ملموس‌ترین، مهم‌ترین و اولویت‌دارترین پروژه در این زمینه فعال کردن پروژه ریلی رشت – آستارا است که آقای مخبر به جد پیگیر این موضوع هستند.
رییس سازمان توسعه تجارت با تاکید بر اینکه گمرک جمهوری اسلامی با جدیت در حال پیگیری مسائل گمرکی است و دستاوردهای خوبی نیز حاصل شده است اظهار داشت: بعد از سال‌ها یک موافقت‌نامه سه جانبه گمرکی میان آذربایجان، روسیه و ایران برای رفع مشکلات گمرکی و تسهیل امور مربوط به گمرک منعقد شده است.
پیمان پاک افزود: همواره طی سال‌ها شاهد این بودیم که وقتی حجم تقاضا در بازار کشورهای شمالی نظیر روسیه و بلاروس بالا می‌رفت، دچار مشکلات گمرکی زیادی بودیم که با این توافق سه جانبه قرار شد هم گمرکات ایران و آذربایجان فعال شود و هم توسعه زیرساخت‌ها و ظرفیت‌های گمرکات بین کشورهای آذربایجان و روسیه اتفاق بیفتد و ما در این برنامه‌ها همکاری‌های چندجانبه را دنبال کرده‌ایم؛ چون تجارت فقط منحصر به روابط دوجانبه نیست؛ بلکه باید به صورت چندجانبه و با تمرکز بر نقاط موثر بر تجارت همچون لجستیک و گمرکات دنبال شود.
وی ایجاد کریدور سبز با کشور روسیه را از دیگر برنامه‌ها و اقدامات در دست انجام عنوان کرد و گفت: ایجاد کریدور سبز طی چند ماه اخیر تجربه بسیار موفقی بود و هم اکنون در حال توسعه این برنامه هستیم و شرکت‌های توانمند را به این سمت هدایت می‌کنیم تا بتوانند از افزایش ظرفیت کریدور سبز گمرکی استفاده کنند و در کوتاه‌ترین زمان و با حداقل مدارک بتوانند کالاهای خود و بخصوص کالاهای فسادپذیر را به این کشورها منتقل کنند و متحمل معطلی، خسارت و هزینه نشوند.
رییس سازمان توسعه تجارت به مذاکرات تعرفه‌ای نیز اشاره و خاطرنشان کرد: در حال انجام مذاکرات بسیار جدی با کشورهای اوراسیا در خصوص تعرفه هستیم که از کشورهای حاشیه دریای خزر کشور قزاقستان و کشور روسیه عضو این معاهده هستند و کاری که سازمان توسعه تجارت با همکاری سایر دستگاه‌ها دنبال کرده است پنج دور مذاکره حضوری و بیش از ۹ دور مذاکرات وبیناری با این کشورها برگزار کرده‌ایم و شاید مجموع کاری که در این یک سال انجام شده بیشتر از فعالیت‌ها و نشست‌هایی بوده که طی سه سال گذشته برای عضویت ایران در تجارت آزاد اورسیا صورت گرفته است.
وی ادامه داد: پیش‌بینی می‌شود که تا آذرماه مذاکرات کارشناسی به اتمام برسد و موافقت‌نامه مربوطه هم از منظر حقوقی و هم از نظر کد کالاها و تخفیف‌ها و صفر شدن تعرفه‌ها امضا شود و پس از آن برای تصویب به دولت‌ها و مجالس کشورها ارائه خواهد شد تا اولین تجارت آزاد منطقه‌ای را شاهد باشیم که همین تجارت آزاد بازار ۶۰۰-۷۰۰ میلیارد دلاری را پیش روی صنعت و حوزه تجارت ما قرار خواهد داد؛ چراکه در بسیاری از کالاها که این کشورها واردکننده هستند ما دارای مزیت هستیم و با کاهش تعرفه‌ها به راحتی می‌توانیم در این کشورها رقابت کنیم و بازارها را به دست آوریم.
وی در پاسخ به سوالی دیگر مبنی بر اینکه برای همکاری‌های اقتصادی با کشورهای حوزه خزر چه ظرفیت‌هایی وجود دارد، گفت: موضوع مهمی که در سفر معاون اول مذاکره خواهد شد همکاری‌های صنعتی و حوزه انرژی و مباحث نیروگاهی است. توسعه ظرفیت‌های انرژی فرصت خوبی برای ما است و همکاران وزارتخانه‌های نفت و نیرو کارهای خوبی در این خصوص انجام داده‌اند. هم مشارکت برای سرمایه‌گذاری جهت توسعه میادین و اتصال شبکه انتقال انرژی و برق کشورمان و هم توسعه زیرساخت‌ها مذاکراتی است که در این سفر دنبال خواهد شد و در نشست‌های تخصصی مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
پیمان پاک ادامه داد: در حوزه انرژی علاوه بر سرمایه‌گذاری مشترک، به دلیل جایگاه ژئوپلتیک ایران، موضوع سوآپ انرژی هم در سفر معاون اول رییس جمهور به طور جدی مورد مذاکره قرار خواهد گرفت. قزاقستان، ترکمنستان و روسیه فرصت خوبی هستند که بتوانیم برای انتقال گاز و نفت و فرآورده‌هایی که در این کشورها تولید می‌شود مورد استفاده قرار دهیم.
رییس سازمان توسعه تجارت با اشاره به اینکه در بخش همکاری‌های صنعتی نیز اتفاقات خوبی در حال رقم خوردن است، گفت: ما با کشورهایی مثل روسیه که پیشرو هستند در حوزه بالگرد و صنعت هوایی مشارکت صنعتی داریم و در مقابل با توجه به توانمندی‌های جمهوری اسلامی در حوزه دارو و تجهیزات پزشکی و در برخی شاخه‌های صنعتی مانند لوازم خانگی و لوازم الکترونیک و توربین قرار است مشارکت صنعتی و تولید مشترک با سرمایه‌گذاری طرف روس داشته باشیم.
وی اضافه کرد: با توجه به توانمندی کشورمان در خدمات فنی و مهندسی، یکی از پیشنهادات مطرح شده، صادرات این خدمات به کشورهای حاشیه دریای خزر است که البته در آذربایجان سوابق خوبی در این زمینه داریم و در روسیه نیز کارهایی در این زمینه شروع شده و در قزاقستان نیز از گذشته فعالیت‌هایی در زمینه ساخت و ساز و صادرات خدمات فنی و مهندسی داشته‌ایم و در ازبکستان هم با تغییرات مدیریتی که در این کشور رخ داده و رویکردی باز را در پیش گرفته‌اند امیدوارم بتوانیم از این فرصت بهره‌مند شویم.
پیمان پاک با اشاره به مذاکرات جدی با کشور قزاقستان در بخش معدن تصریح کرد: قزاقستان معادن خیلی خوبی دارد و مواد اولیه آن می‌تواند مورد استفاده ما قرار گیرد با توجه به اینکه کشور ما در حوزه فرآوری مواد معدنی و تولید محصول نهایی بسیار پیشرفته است و زنجیره کامل داریم، بنا داریم مواد اولیه را از معادن غنی قزاقستان بعد از اکتشاف و استخراج و استحصال به صورت ورود موقت به مناطق آزاد کشور بیاوریم و فرآوری کنیم و با صادرات محصولات معدنی ارزآوری برای کشور ایجاد کنیم.
رییس سازمان توسعه تجارت اظهار داشت: در بخش کشاورزی به دلیل کمبود منابع آب در کشور، مذاکراتی در خصوص کشت فراسرزمینی در ماه‌های گذشته انجام شده و در سفر معاون اول به روسیه با توجه به حضور وزیر جهاد کشاورزی، فرصت خوبی برای پیگیری این موضوع وجود دارد.
وی افزود: کشت فراسرزمینی در کشورهایی که با ما همسو هستند و به نوعی قرابت سیاسی و استراتژیک با ایران دارند می‌تواند منجر به این شود که بخشی از کالاهای مورد نیاز خود را در این کشورها با خیال آسوده و با هزینه‌های پایین‌تر تولید و امنیت غذایی کشور را تامین کنیم. طی چند ماه گذشته موافقت‌نامه‌ای را در خصوص مشارکت امنیت غذایی کشورهای اسلامی در قزاقستان امضا کردیم که در سفر آقای مخبر این موضوع هم پیگیری خواهد شد.
رییس سازمان توسعه به این سوال که بین این مجمع با دوره قبل در دو سال گذشته چه تفاوت‌هایی وجود دارد نیز پاسخ داد و گفت: وضعیت امروز در جهان و چالش‌های به وجود آمده نظیر جنگ روسیه و اوکراین و نگرانی‌های اقتصادی میان چین و غرب و آمریکا و هم اوضاع بحرانی اروپا، اینها همگی مجموعه‌های منطقه‌ای جهانی را ترغیب می‌کند که پیوندهای استراتژیک با هم ایجاد کنند.
وی تصریح کرد: حوزه دریایی خزر هم بسیار ژئوپلتیک و مهم است و ارتباط استراتژیک کشورهای این حوزه می‌تواند باعث شود که این پنج کشور با توجه به ظرفیت‌های بزرگی که در بخش انرژی، تجارت و امنیت غذایی دارند، بتوانند در برابر بحران‌ها، تنش‌ها و آثار ناشی از اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی مقاوم شوند.
