به گزارش آژانس خبری بازرگانی فرش اردبیل از ارزش تاریخی بالایی برخوردار است به طوری که در دوره حاکمیت صفویان بر این شهر و استان نیز در اوج بالندگی و رشد بوده است و تولید فرش در استان اردبیل با مختصات و ویژگی‌های هنری خاص خود، به طور کلی در جای جای این استان رایج بوده و هست و عشایر این استان نیز در این راستا نقش مهمی داشته و دارند.
با وجود دیرینگی و بالندگی هنر و صنعت فرش در اردبیل، متاسفانه بازار اقتصادی این صنعت ارزشمند مطلوب نیست به طوری که تولیدکنندگان و بافندگان فرش در استان اردبیل به طور کلی از ضعف بازار تقاضا و نبود بازاریابی مناسب برای تولیدات خود، رنج می‌برند.
برای واکاوی این موضوع و بررسی علت‌ها و راهکارهای گشایش اقتصادی برای هنر و صنعت فرش اردبیل، گفت و گویی با حسین وثوقی از تولیدکنندگان باسابقه فرش و عضو اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی استان اردبیل ترتیب داده‌ایم که به شرح زیر می خوانید.
آژانس خبری بازرگانی: آقای وثوقی ارزیابی شما از وضعیت فعلی بازار داخلی و خارجی فرش اردبیل چگونه است؟
وثوقی: فرش اردبیل چه در بازار داخلی و چه در بازار خارجی قدر و ارزش خود را دارد اما محدودیت‌هایی که به طور کلی در مناطق کوچک مشهود است، مانع بالندگی و نقش آفرینی بیشتر هنر و صنعت فرش می‌شود.
شرایط نامناسب تقاضا و رقابت در بازار نیز از دلایل عقب‌ماندگی فرش اردبیل در بازارهای داخلی و خارجی است که بهبود آن می‌تواند تسهیل‌گر ایفای نقش بیشتر این فرش در عرصه داد و ستد و چرخه اقتصاد باشد.واقعیت این است که بازارهای فرش ما به طور عمده کشورهای توسعه یافته در اروپا، آمریکا و روسیه هستند و چین نیز در سالهای اخیر به اینها اضافه شده است و رونق بازار فرش به عواملی نظیر سطح بالای درآمد و وجود فرهنگ غنی و باستانی در کشورهای متقاضی بستگی دارد.
با وجود اینکه فرش اردبیل از حیث تاریخی و از نظر مواد اولیه از جایگاه و منابع خوبی برخوردار است، اما رشد هنر و صنعت فرش در کنار اینها به شرایط داخلی مناسب و وجود صنایع مرتبط قوی نیاز دارد و باید صنایع حمایت کننده برای آن فراهم شود.
علاوه بر این شرایط نامناسب تقاضا و رقابت در بازار نیز از دلایل عقب‌ماندگی فرش اردبیل در بازارهای داخلی و خارجی است که بهبود آن می‌تواند تسهیل‌گر ایفای نقش بیشتر این فرش در عرصه داد و ستد و چرخه اقتصاد باشد.
آژانس خبری بازرگانی: چه راهکارهایی برای بهبود اقتصاد فرش اردبیل دارید؟
وثوقی: برای بهبود شرایط اقتصادی فرش، باید قدرت اقتصادی استان ارتقا یابد و درآمد خانوارها افزایش یابد تا تقاضا برای فرش به عنوان یک کالای لوکس افزایش یافته و چرخه اقتصادی این هنر و صنعت تقویت شود و وجود و فعالیت کارخانه‌های ریسندگی و حتی افزایش زیرساخت‌های حمل و نقل مناسب در استان نیز در این خصوص موثر است.
از نظر بازار و شرایط رقابت‌پذیری فرش اردبیل نیز متاسفانه شرایط مطلوب نیست به طوری که شاید امروز بیش از ۴۰ تا ۵۰ نفر در استان اردبیل پروانه فروش فرش نداشته باشند. اما به طور کلی دو عامل بر روی فرش اردبیل سنگینی می‌کند که اگر به رفع آنها اقدام شود، شاهد رونق و توسعه هنر و صنعت فرش خواهیم بود
نخستین مورد بحث فروش است که بسیار حائز اهمیت است عامل و مولفه دوم نقشه و طراحی فرش است. اگر تصمیم‌گیران این حوزه روی بازاریابی و فروش فرش و چرخه اقتصادی آن بیشتر تمرکز کنند، مانع بزرگی از سر راه رونق و توسعه این هنر و صنعت برداشته خواهد شد.
آژانس خبری بازرگانی: به طور مصداقی چه اقداماتی باید انجام شود؟
وثوقی: باید از مرکز کشور نسبت به فرش اردبیل حمایت‌های لازم اعمال و بازار اختصاصی فرش اردبیل در پایتخت ایجاد شود و متاسفانه در مرکز کشور، فروشنده عمده فرش اردبیل نداریم و هزینه برگزاری نمایشگاه‌های فرش، بسیار بالاست و حمایت بخش دولتی را می‌طلبد.
به عنوان مثال، برگزاری هر متر مربع فضای نمایشگاهی فرش در آلمان حدود ۲۰۰ یورو هزینه دارد و با احتساب مخارج رفت و آمد، ۱۰ میلیارد ریال هزینه برمی‌دارد و تامین این مخارج از عهده تولیدکنندگان و تجار فرش بر نمی‌آید و مقرون به صرفه نیست؛ در حالی که این هزینه‌ها در سایر کشورها از ناحیه دولت‌ها تامین می‌شود و این کار، بازار و فروش فرش را تقویت می‌کند.
برای رونق هنر و صنعت فرش اردبیل و به طور کلی ایران، تامین سرمایه و تسهیلات بانکی در اولویت نیست بلکه اگر دولت در حد تامین مالی از تولیدکنندگان فرش اردبیل حمایت کند و مهم‌تر از آن، زمینه حضور اقتصادی آنها را در بازارهای بین المللی فراهم کند، شکوفایی بیشتر فرش را شاهد خواهیم بود.
آژانس خبری بازرگانی: نقش اتاق بازررگانی، صنایع و معادن و کشاورزی استان در این زمینه چه می‌تواند باشد؟
وثوقی: اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی استان اردبیل نیز می‌تواند در بهبود چرخه اقتصادی فرش اردبیل موثر باشد و در این رابطه نیز تلاش می‌شود و در ابتدا همین اتاق را فرشچی‌ها راه‌اندازی کردند و البته برای نقش‌آفرینی بیشتر اتاق، شرایط اقتصادی کشور، تحریم‌ها و بخصوص تحریم‌های بانکی نیز موثر است.
آژانس خبری بازرگانی: از نظر دانش فرش و آموزش بافت آن با چه مشکلات وموانعی روبرو هستید؟
وثوقی: در خصوص آموزش فرشبافی و ارائه دانش آن در استان تجربیاتی وجود دارد و حتی در اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نیز اقداماتی صورت گرفته اما در کل، این کار جلو نرفته و ادامه نیافته است. به عقیده من از نظر دانش فرش، مشکل و کمبودی نداریم و دانشگاه‌ها باید در زمینه بازاریابی و مارکینگ یا برندسازی فرش اردبیل و ایران بیشتر تمرکز کنند.
فرش، جزو کالاهای لوکس است و رونق اقتصادی آن نیاز به بازاریابی کلان دارد و بجای توسعه دانش فرش، باید روی توسعه بازاریابی و فروش تولیدات آن بیشتر کار شده و در دستور کار مسئولان و مدیران این حوزه قرار گیرد.
آژانس خبری بازرگانی: آیا به جز برند فرش وثوق، برندهای دیگری در استان ایجاد شده و زمینه انتقال دانش فرش برای استان مرزی اردبیل تا چه حد فراهم است؟
وثوقی: من و نیاکانم به طور خانوادگی ۹۰ سال است که در هنر و صنعت فرش دستبافت فعال هستیم و برند و مارک معروف فرش وثوق نیز همچنان ارزش و جایگاه خود را دارد و خوشبختانه برندها و مارک‌های جدیدی نیز مشاهده می‌شود و در حال رشد و تقویت هستند.
اغلب تصور می‌شود جمهوری آذربایجان به لحاظ همسایگی با استان اردبیل می‌تواند متقاضی یا بازار خوبی برای فرش اردبیل باشد، اما چون این کشور خودش تولیدکننده فرش است، در برابر فرش اردبیل مقاومت می‌کند که این امر البته در حوزه بازار، واکنشی طبیعی است.
فرش اردبیل و به طور کلی فرش ایران می‌تواند از نظر تشریک مساعی و انتقال دانش فنی و تجربیات هنری، برای هنر و صنعت فرش کشورهای مختلف نظیر جمهوری آذربایجان مفید باشد و برای این کشور همسایه می‌توانیم در عرصه طراحی، ریسندگی، ترمیم فرش و قالیشویی خدمات ارائه کنیم.
استان اردبیل با یک میلیون و ۲۸۰ هزار نفر جمعیت و ۱۲ شهرستان در شمال ایران واقع شده است و بیش از ۵۰ هزار بافنده فرش دستبافت در این استان شناسایی شده‌اند و میزان تولید آنها به ۹۰ هزار متر مربع در سال می‌رسد.
